این پست، اولین مطلب من در مورد دستهبندی آیندهپژوهی محسوب میشود و من قصد دارم در ابتدا بگویم هدفم از نوشتن این بخش و سلسله مقالات در این دستهبندی چیست. حقیقت آن است که زمان زیادی از آشنایی من با این مفهوم نگذشته است اما چیزی که در مورد آن بسیار دوست دارم؛ دادن دید وسیع است. واقعیت آن است که از دو دید میشود به این دسته مطالب نگاه کرد. اول آنکه در دنیا؛ در حال حاضر چه چیزی در حال رخ دادن است. این مطلب کمک میکند که آینده نزدیک در ایران با استفاده از تجربه زیسته کشورهای دیگر؛ تا حدی قابل ترسیم باشد. دوم آنکه در کشورهای دیگر نیز حتی آینده دورتری در حال رقم خوردن است و میتوان از آن مطالب نیز بهره جست و قدری در دنیای احتمالات پیچ و تاب خورد.
آنچه به صورت کلی من را در خصوص نوشتن این دسته مطالب ترغیب میکند آن است که آیندهپژوهی به من این امکان را میدهد که بهجای تصور “تنها یک آینده”، امکان تصور چندین آینده برایم فراهم میشود که قطعا این لذت کمی نیست. اطلاع از تغییرات پرسرعت فناوری و سایر جنبههای زندگی و در کنار آن عدم قطعیت میتواند رصد تغییرات آتی را برای ما ممکن کند و به ما کمک نماید تا در صورت امکان زمینهسازی موردنیاز را انجام داده باشیم.
اولین بار که با واژه آینده پژوهی آشنا شدم؛ دلم میخواست بدانم از کجا آمده است. تا جایی که من متوجه شدم، نخستین فعالیت آیندهپژوهی در قالب یک بررسی علمی یک گروه در سالهای ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۳ در زمینه جامعهشناسی و در رابطه با روندهای اجتماعی روز آمریکا اتفاق افتاده که دست بر قضا مسائل مهمی مانند پیشبینیهای موفقی در خصوص افزایش نرخ مهاجرت و ازدیاد طلاق انجام داده بودند اما آینده پژوهی در مقام یک فعالیت عمومی مشخصا از دهه شصت میلادی آغاز شده است. مسائل بومشناسی، زیستمحیطی و واکاوی مسائل مربوط به آینده، تحولات بنیادین در زمینه ارتباطات و کسب و کار و … همگی در همین محدوده اتفاق افتادند.
برای من به شخصه بسیار جالب بود که نخستین دوره آموزشی آیندهپژوهی در سال ۱۹۶۳ توسط جیم دیتور در بنیاد پلی تکنیک ویرجینیا طراحی شد اما مدتی بعد در دانشگاههای ییل، هاوایی، هوستون، آکرون، مینه سوتا، یو اس سی و دانشگاه ایالتی پورتلند نیز دایر شد. جیم دیتور در این زمینه بسیار نامآشناست و قواعد زیادی در این خصوص وضع کرده است که سعی میکنم در مطالب بعدی حتما از آن صحبت کنم.
امروزه رشته آیندهپژوهی بسیار گسترش یافته و بررسیهای آینده پژوهان بهطور معمول در چند رشته خاص با نام اختصاری STEEP متمرکز میشود که در واقع مخفف اجتماعی، فناوری، اقتصادی، زیستمحیطی و سیاسی است. هدف آیندهپژوهان از آینده پژوهی به طور کلی سه مساله حدس حالات ممکن آینده، ارزیابی آینده محتمل و انتخاب آینده مطلوب است.
در خصوص آینده پژوهی دو سازمان پراعتبار آینده پژوهی جهان یعنی انجمن آینده دنیا و همچنین فدراسیون جهانی آینده پژوهی در سالهای ۱۹۶۷ در آمریکا و ۱۹۷۳ در پاریس تأسیس شدند و تاکنون فعالیتهای جالب و متداومی را در این خصوص انجام دادهاند که در مقالات آینده در مورد آنها نیز خواهم نوشت.
در حال حاضر علاوه بر امور حقوقی و قراردادی که به آن مشغول هستم؛ به دلیل ماهیت کاری و حضور در جلسات کمیته سرمایهگذاری؛ سعی میکنم در مورد ترندها و مسائل روز فناوری و تکنولوژی بیشتر بخوانم و بدانم. درنتیجه تصمیم دارم تا در این بخش مقالات و دریافتهای جالب را با شما به اشتراک بگذارم. اگر زمینه خاصی هست که بیشتر مشتاق به دانستن آن هستید یا مقاله انگلیسی جالبی به دستان رسیده، خوشحال خواهم شد با من و خوانندگان احتمالی این پست به اشتراک بگذارید.