قرارداد و هرآنچه راجع به آن باید بدانید

با توجه به اهمیت بسیار زیاد قرارداد[۱] و همچنین با عنایت به پست قبلی در مورد ضرورت و اهمیت نوشتن قرارداد؛ تصمیم گرفته‌ام سلسله مقالاتی در خصوص مفاهیم پایه‌ای قرارداد اعم از تعریف قرارداد، دسته‌بندی انواع قرارداد و ارکان و اجزای یک قرارداد را به مرور منتشر کنم تا افراد بیشتری با این مفاهیم آشنا شوند.

قرارداد که ممکن است با نام‌های دیگری همچون عقد، پیمان، کنترات نیز شناخته شود؛ یک توافق الزام‌آور میان اشخاص (طرفین قرارداد) است که حقوق و تکالیف آن‌ها را تعیین می‌نماید. طبق ماده ۱۸۳ قانون مدنی قرارداد یا عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آن‌ها قرار گیرد. در مقابل عقد، ایقاع وجود دارد که با یک اراده ایجاد و یا ساقط می‌شوند و نیازی به توافق دو یا چند اراده ندارد. شاید برای شما این پرسش پیش آید که کدام موارد ایقاع هستند. در پاسخ باید گفت از مهمترین انواع ایقاع می‌توان به طلاق، رجوع شوهر، لعان، ایلاء، حیازت مباح (آبادسازی اموال بی‌صاحب)، فسخ قرارداد (خیارات)، اعراض، ابراء (بخشش طلب)، تملک به شفعه، نذر و فرزندخواندگی اشاره نمود.

از واژه‌های دیگری که شاید به آن برخورد کرده باشید می‌توان به تفاهم‌نامه (توافق‌نامه)[۲]اشاره کرد. تفاهم‌نامه در واقع سندی است که طرفین در مورد موضوعات معین مذاکره می‌کنند و شرایط و جزئیات توافق را مشخص می‌نمایند و در نهایت توافقاتی حاصل می‌شود. رسمیت تفاهم‌نامه‌ها از یک قرارداد ممکن است کمتر باشد اما به عنوان یک سند قانونی دارای الزامات حقوقی می‌‌باشند. برخی اوقات افراد بر روی قرارداد عنوان تفاهم‌نامه می‌گذارند اما در عمل آنچه در متن آمده یک قرارداد است یا بالعکس که باید به این نکته توجه شود.

به طور کلی انگیزه اصلی اشخاص از انعقاد قراردادها، منافع مالی مستقیم و غیرمستقیم است اما در برخی موارد اشخاص، ممکن است به بررسی امکان همکاری یا مشارکت و … علاقه‌مند باشند و منافع مالی مدنظر ایشان نباشد. در این صورت میان طرفین تفاهم‌نامه امضا خواهد شد زیرا تفاهم‌نامه‌ها معمولا فاقد بار مالی هستند و می‌توانند مقدمه‌ای برای انعقاد قرارداد اصلی ‌باشند.

در قانون مدنی برای عقود دسته‌بندی‌های مختلفی ذکر شده است. عقد لازم[۳]، عقد جایز[۴]، عقد خیاری[۵]، عقد منجز[۶]، عقد معلق[۷]، عقد معوض[۸]، عقد غیرمعوض[۹]، عقد تملیکی، عقد عهدی، عقد مشروط، عقد معین[۱۰]و عقد نامعین[۱۱] از جمله این موارد هستند که در مقاله بعدی به تمامی این موارد به صورت مفصل خواهم پرداخت.

به طور کلی قراردادها انواع و دسته‌بندی مختلفی دارند که بسته به نیاز می‌توان از هرکدام از آن‌ها بهره برد. در هر دسته نیز قراردادهای مختلفی وجود دارد که در پست‌های بعدی به تفصیل به هرکدام از آن‌ها اشاره خواهم کرد. این دسته‌بندی به صورت کلی می‌تواند به شکل ذیل باشد:

1. اشخاص و منابع انسانی
2. راه‌اندازی کسب‌وکار
3. پیشبرد کسب‌وکار
4. محافظت از کسب‌وکار
5. سرمایه‌گذاری و شراکت
6. خدمات و محصولات

در کنار این دسته‌بندی، هر قرارداد از مواد مختلفی تشکیل شده است که ارکان و اجزای یک قرارداد هستند. در یک قرارداد برخی از این موارد ثابت هستند و دیگر جزئیات بسته به موضوع و دسته‌بندی آن تغییر خواهد کرد. موارد ذیل ارکان و اجزای ثابت یک قرارداد هستند که در پست‌های آتی در مورد هر کدام به مفصل صحبت خواهم کرد:

1. طرفین قرارداد
2. تعاریف و مفاهیم قرارداد
3. موضوع قرارداد
4. مبلغ قرارداد
5. مدت قرارداد
6. تعهدات طرفین قرارداد
7. حفظ محرمانگی
8. حل اختلاف
9. فورس ماژور
10. فسخ
11. اقامتگاه قانونی
12. اسناد و ضمایم

در مطالب بعدی سعی خواهم کرد هرکدام از این موارد را با جزئیات تشریح نمایم و مثل همیشه خوشحال خواهم شد اگر سوال یا نظری دارید با من و خوانندگان احتمالی این مطلب در میان بگذارید.

[۱] . Contract

[۲]. Memorandum Of Understanding) MOU)

[۳]. Binding Contract

[۴]. Authorized Contract

[۵]. Optional Contract

[۶]. Unconditional Contract

[۷]. Contingent Contract

[۸]. Bilateral Contract

[۹]. Unilateral Contract

[۱۰]. Specified Contract

[۱۱]. Unspecified Contract