بدون شک یکی از بزرگ‌ترین روزنه‌‌های اقتصادی کشور در آینده نزدیک فناوری هوش مصنوعی است. ایران نیز همگام با سایر کشورهای دنیا در سال‌های اخیر به اهمیت توسعه این فناوری واقف شده است و دانشگاه‌های متعددی در ایران رشته هوش مصنوعی را به‌عنوان یکی از گرایش‌های تحصیلی خود، ارائه می‌دهند. دستاوردهای علمی ایران در حوزه هوش مصنوعی موجب شد ایران در نظام رتبه‌بندی سایمگو که یک گروه پژوهشی در اسپانیاست، در سال ۲۰۱۸ صدرنشین علم هوش مصنوعی در منطقه غرب آسیا باشد. همچنین ایران در میان ۱۵۵ کشور جهان که از دانش هوش مصنوعی برخوردارند، رتبه نهم را در اختیار دارد و چین صدرنشین است.
برآوردها نشان می‌دهد حجم اقتصادی این فناوری نوظهور در دنیا تا سال ۲۰۳۰، رقمی حدود ۱۶ هزار میلیارد دلار برآورد شده است. همچنین براساس گزارشی از اقتصاد آکسفورد، پیش‌بینی‌شده ۸.۵ درصد از نیروی کار تولید جهانی با ربات جایگزین شود. برای درک بهتر وضعیت آن پیشنهاد می‌کنم گزارش بسیار خوب و جامع هوش مصنوعی در منطقه آسیا – اقیانوسیه سال ۲۰۲۰ را مطالعه فرمایید.
واقعیت آن است که وضعیت ایران در خصوص تولید علم در حوزه هوش مصنوعی خوب است اما به‌رغم این پیشرفت در خصوص استفاده از کاربردهای آن رتبه قابل‌توجهی برای ایران وجود ندارد و این فناوری آن‌طور که شایسته بوده تاکنون مورد استفاده صنایع مختلف قرار نگرفته است.
هم اکنون تعداد کمی از شرکت‌های ایرانی در این حوزه مانند شرکت‌های پردازش اطلاعات مالی پارت، عامراندیش هوشمند، ویرا سگال کارو، هوش مصنوعی لیان، نوژان، دابی، آرمان رایان شریف، و … مشغول به فعالیت هستند اما پتانسیل و ظرفیت گسترده‌تری در این خصوص وجود دارد که می‌بایست از آن استفاده گردد.
هوش مصنوعی در حال حاضر در برخی زمینه‌ها در ایران مانند دستیارهای هوشمند، در صنعت بیمه، در شناسایی برخی تخلفات صنعت بانکی، تبدیل گفتار به نوشتار، رتبه‌بندی صفحات وب، پاسخ‌دهی خودکار در نرم‌افزارهای پیام‌رسان و موارد دیگری مورد استفاده قرار گرفته است اما بی‌شک از تمام ظرفیت‌های آن استفاده نشده است.
با توجه به آنچه که بالا گفته شد، در زمینه پیوند هوش مصنوعی و حقوق مقاله جالبی با عنوان «هوش مصنوعی در حقوق چه کاری برای شما انجام داده‌است؟» را مطالعه کردم که خلاصه‌ای از آن را اینجا به اشتراک می‌گذارم.
به طور کلی هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در زندگی روزمره ما به طور محسوس ورود پیدا کرده است. زمانی که از یک اپلیکیشن مسیریابی برای یافتن سریع‌ترین مسیر استفاده می‌کنیم در واقع از هوش مصنوعی استفاده کرده‌ایم. یا زمانی که از دستیارصوتی گوشی هوشمند خود سوالی می‌پرسیم در واقع هوش مصنوعی را مورد استفاده قرار می‌دهیم اما این تمام ماجرا نیست و هوش مصنوعی در حال ورود به مشاغل است. و این فناوری برای مثال در شرکت‌های حقوقی می‌تواند با موارد ذیل نقش‌آفرینی کند:
- نوآوری در تکنولوژی قانونی دید بی نظیری به وکلای شرکت‌های حقوقی نسبت به سایر وکلا، قضات، دادگاه‌ها و خسارات می‌دهد. در واقع اطلاعاتی که زمانی در درجه اول از حکایات و تجربیات شخصی جمع‌آوری می‌شد، با هوش مصنوعی مبتنی بر دانش برگرفته از داده[۱] خواهد بود و درک بهتری از جنبه‌های نامشخص قبلی به شما داده خواهد شد.
- مشتریان می‌تواند اطلاعات بیشتر و دقیقتری نسبت به پرونده خود داشته باشند. برای مثال این کار چقدر برای آن‌ها هزینه خواهد داشت؛ چه مدت طول خواهد کشید و یا شانس موفقیت آن‌ها در این پرونده چقدر است.
- فرآیند ارزیابی موشکافانه[۲] برای اسناد قانونی که تحت حمایت هوش مصنوعی هستند به روشی متفاوت خواهد بود زیرا در این روش فرقی ندارد شما چند بار یک مساله را بررسی می‌کنید؛ نتیجه همواره یکسان است و در زمان نیز صرفه‌جویی خواهد شد.
تا جایی که اطلاع دارم چنین مواردی در حوزه حقوق، به جز استفاده از هوش مصنوعی در نوشتن قراردادهای آماده استفاده دیگری نشده است و این زمینه‌ها فراهم است تا کاری با دقت بیشتر و تلفیق فناوری‌های نوین انجام شود. آیا شما در این زمینه اطلاعات بیشتری دارید؟ خوشحال خواهم شد با من و خوانندگان احتمالی این پست در میان بگذارید.
[۱]. data-driven knowledge